Wysany: Sro 15 Lip, 2009 Funkcja i rola stawu biodrowego
Staw biodrowy (łac. articulatio coxae) - staw wieloosiowy, kulisty panewkowy utworzony przez panewkę kości biodrowej (acetabulum), w głębi której znajduje się powierzchnia księżycowata, pokryta chrząstką szklistą. Dół panewki jest wypełniony tkanką tłuszczową i kosmkami maziowymi więzadła głowy kości udowej. Panewkę pogłębia chrzęstny obrąbek panewkowy. Cały staw otoczony jest torebką stawową. Wewnątrz niej znajduje się błona maziowa.
Głowa kości udowej jest wycinkiem ok. ⅔ kuli, średnicy 4 do 5cm, której środek przecinają trzy osie stawu: pozioma (1), pionowa (2) i przednio-tylna (3) (ryc. 1), natomiast oś szyjki biegnie ku górze, przyśrodkowo i do przodu. U dorosłych tworzy z trzonem kości udowej kąt 125°(D) oraz 10-30° z płaszczyzną czołową (kąt antetorsji) (ryc. 2).
Panewka ustawiona jest bocznie, ku dołowi i do przodu (strzałka C’). Oś panewki tworzy z płaszczyzną poprzeczną kąt 30-40°, co za tym idzie górna część panewki „zwiesza się” nad głową kości udowej. Stopień nachylenia wynosi 30° i jest nazywany kątem Wiberga. Dach panewki przenosi największe obciążenia, tam chrząstka jest najgrubsza i robi się cieńsza ku dołowi.
Mięśnie biegnące prawie równolegle do szyjki kości udowej (zasłaniacz zewn. pośladkowy średni i mały, gruszkowaty) zwierają silnie staw. Ustawienie szyjki kości udowej w płaszczyźnie poprzecznej i czołowej jest ważne dla stabilności stawu. W przypadku wad rozwojowych kąt szyjkowo – trzonowy może wynosić 140° (biodro koślawe) → ruch przywiedzenia rozpoczyna się od 20 ° przywiedzenia w stosunku do prawidłowej sytuacji. 30° przywiedzenia w patologicznym stawie odpowiada 50° w normalnym. Sprzyja ono przemieszczeniom.
Najważniejszym zadaniem kończyn dolnych jest funkcja podporowa, czyli wytworzenie swoistych kolumn utrzymujących ciężar całego ciała. Staw biodrowy w obunożnym podporze jest obciążony połową masy tułowia, czyli 1/3 całkowitej masy ciała. Drugą, także ważną funkcją jest lokomocja i to w trakcie chodu, w fazie jednonożnego podporu układ dźwigniowy obręczy miedniczej powoduje, iż obciążenie to wzrasta do czterokrotnej wielkości całkowitej masy ciała. Ponieważ w stawie biodrowym zachodzi ruch poślizgu, (a nie przetaczania jak w stawie kolanowym), to mimo znikomego współczynnika tarcia, oraz dobrej regeneracji chrząstki stawowej i dużej zgodności kształtu panewki z głową kości udowej, powstanie w tym stawie nawet niewielkich zmian zniekształcających przy działaniu tak ogromnych sił przeciążeniowych może powodować i najczęściej powoduje postępujące zwyrodnienie stawu biodrowego.
1.2. Wady wrodzone narządu ruchu
Wady wrodzone to zburzenia budowy i funkcji narządu powstałe w wyniku nieprawidłowości rozwojowych, głównie w okresie embriogenezy. Przyczyny występowania wad wrodzonych można podzielić na dwie grupy ze względu na patomechanizm ich powstawania:
1. Wady endogenne, których przyczyną jest przekazanie przez rodziców wadliwych genów.
2. Wady egzogenne, powstające na skutek szkodliwego wpływu czynników zewnętrznych.
Podział wad wrodzonych jest utrudniony ze względu na różnorodność ich postaci. Przedstawię podział według Grucy ze względu na etiopatogenezę i lokalizację wad oraz zasady leczenia.
2. Wady wrodzone wywołane wtórnymi zmianami w elementach dynamicznych, związane z mielodysplazją: zmiany w następstwie przepuklin oponowych, oponowo-rdzeniowych i rdzeniowych, stopa końsko-szpotawa wrodzona (pes equinovarus congenitus), wrodzone przodostopie przywiedzione (metatarsus adductus congenitus), stopa wydrążona (pes excavatus).
3. Wady wrodzone wywołane zaburzeniami w chondrogenezie i osteogenezie ze zwichnięciem równowagi statycznej: kręgozmyk (spondylolisthesis); wrodzone braki i ubytki kończyn: brak lub niedorozwój kości promieniowej lub łokciowej (defectus et hypoplasio radii, ulnae); zwichnięcie głowy kości promieniowej (luxatio capitis radii); brak lub niedorozwój kości udowej (defectus, hypoplasiofemoris); biodro szpotawe wrodzone (coxa vara congenita), wrodzony staw rzekomy goleni ( pseudoathrosis cruris congenita); brak lub niedorozwój strzałki, kości piszczelowej (defectus et hypoplasio fibulae, tibiae).
4. Wady wrodzone w różnych układach ze zwichnięciem równowagi statycznej: bliznowate zaciągnięcia wrodzone (maladiae aminiotique Ombrédanne), wrodzone tylno-boczne skrzywienie kręgosłupa (kyphoscoliosis congenita), wrodzone zaburzenie w rozwoju naczyń – przetoki tętniczo-żylne, odcinkowe przerosty kończyn (fistule arteriovenosae congenitae, neurofibromatosis congenita, macrosomia partialis, gigantismus), wrodzone zaburzenia w rozwoju nerwów, kość piszczelowa przodozgięta wrodzona (tibia anteflexa congenita), wrodzony staw rzekomy (pseudoarthrosis cruris congenita).
5. Wady wrodzone z zaburzeniami w chondrogenezie i osteogenezie o charakterze stacjonarnym: roszczep kręgosłupa (rhachischisis, spina bifida), krótka szyja wrodzona, zespół Klippel-Feila (brevicollis, morbus Klippel-Feil), dorsalizacja kręgów szyjnych, żebra szyjne (syndrom m. scaleni anterioris), wrodzone zesztywnienie stawów (synostoses), wrodzony zrost palców (syndaktylia), zniekształcenie ręki w kształcie szczypców homara (manuschisis), odchylenia osi i długości palców, wrodzony przykurcz palca IV i V (camptodactylia), wrodzone odwiedzenie paliczków dalszych palca V (clinodactylia), kciuk trójpaliczkowy (pollen triphalangealis).
Źródło: fragment pracy naukowej jednej z działeczek Forum a równocześnie studentki Wydziału Rehabilitacji AWF Warszawa
